Decyzja o życiu bez dzieci staje się coraz bardziej widoczna, zarówno w Polsce, jak i na świecie, choć wciąż wiąże się z kontrowersjami. W ostatnich latach znacząco wzrosła liczba kobiet, które świadomie decydują się na życie bez potomstwa. Zgodnie z danymi CBOS z 2022 roku, aż 68% kobiet w wieku 18–45 lat nie planuje dzieci lub nie podjęło jeszcze decyzji. To bezsprzeczny znak kulturowej zmiany, która wykracza poza schematy przeszłości.
A jednak decyzja o bezdzietności nadal budzi emocje. Dlaczego? Bo wciąż jest traktowana jak „wyjątek”. A przecież w świecie, w którym każda kobieta powinna realizować swoje życie na własnych zasadach, wybór bez dzieci staje się jedną z najbardziej radykalnych manifestacji wolności.
Psychologia wyboru: autonomia zamiast obowiązku
Nie chodzi tu tylko o wybór życia bez potomstwa. Mówi się, że „kobieta, która nie chce mieć dzieci, musi mieć coś z innego świata”. Prawda jest taka, że kobiety decydujące się na bezdzietność często wykazują cechy osobowościowe, które podchodzą pod autonomię, niezależność i chęć życia w zgodzie z samą sobą. Zamiast podążać za tradycyjnymi ścieżkami, wybierają wyłącznie te, które odpowiadają ich wewnętrznym pragnieniom. Są otwarte na zmiany, gotowe na wyzwania i życie w autentycznym rytmie, z dala od społecznych norm.
Z badań Debry Umberson czy Kei Nomaguchi wynika jedno – to nie macierzyństwo decyduje o szczęściu, ale jakość relacji, poczucie spełnienia i swoboda wyboru. Kobieta bez dzieci nie jest smutna ani „niewystarczająca”, wręcz przeciwnie – jej szczęście może być równie głębokie jak szczęście matki.
Społeczne piętno: stygmatyzacja i pytania, które nie przestają ranić
Zupełnie jak w niekończącej się grze w pytania – „Kiedy w końcu się zdecydujesz na dzieci?”, „A co, jeśli to się zmieni?”, „Kto cię będzie pielęgnował na starość?”. Tego rodzaju „niewinne” pytania mogą nie tylko podważyć poczucie wartości kobiety, ale też wprowadzić niezdrową presję. W społeczeństwie, które wciąż łączy kobiecość z macierzyństwem, życie bez dzieci bywa traktowane jak tabu.
Ile razy można usłyszeć „egoistka” lub „karierowiczka”? W Polsce funkcjonują pejoratywne określenia, które bezlitośnie stygmatyzują te, które podjęły decyzję o nieposiadaniu dzieci. Choć takie podejście jest coraz mniej popularne, wciąż odczuwamy, jak głęboko zakorzeniona jest presja, by sprostać oczekiwaniom tradycyjnego społeczeństwa.
Fakty i mity: czy macierzyństwo naprawdę prowadzi do pełni szczęścia?
Wciąż wielu w Polsce uważa, że bycie matką to spełnienie kobiecego powołania, klucz do szczęścia. Ale czy naprawdę? Z badań wynika, że to, co daje szczęście, to jakość relacji i przestrzeń do rozwoju, a nie wyłącznie posiadanie dzieci. Badania Debry Umberson i Kei Nomaguchi obalają mit macierzyństwa jako absolutnej drogi do satysfakcji. Matki doświadczają więcej stresu i wypalenia, podczas gdy kobiety bezdzietne często żyją w pełni realizując swoje pasje i cele.
Nowe narracje: „Childfree by choice” i zmiana spojrzenia na życie
Ruchy takie jak „Childfree by Choice” oraz publikacje Meghan Daum w książce Selfish, Shallow, and Self-Absorbed zaczynają stopniowo łamać tabu wokół bezdzietności. A jednak w Polsce temat ten wciąż traktowany jest z pewnym dystansem. W innych krajach, takich jak Skandynawia czy Holandia, wybór życia bez dzieci jest akceptowany i szanowany. Z kolei w Polsce – mimo coraz większej liczby osób decydujących się na ten krok – wciąż spotyka się z niezrozumieniem i oporem.
Ku przyszłości: wolność wyboru i koniec stygmatyzacji
Aby przyszłość kobiet, które wybierają życie bez dzieci, stała się pełna akceptacji, konieczne jest rozbicie starych norm. Przede wszystkim kobieta powinna mieć pełne prawo do podejmowania decyzji o swoim życiu, bez presji społecznej. Bez względu na to, czy chce być matką, czy żyć bez dzieci – każda decyzja powinna być świadoma, pełna szacunku i oparta na osobistych wyborach.
Bo szczęście to nie macierzyństwo, a życie w zgodzie z sobą. W końcu dojrzałość społeczeństwa to zdolność do zaakceptowania, że różne drogi mogą prowadzić do równie wartościowego celu. A decyzja o bezdzietności nie jest czymś, co trzeba uzasadniać. To prawo każdej kobiety.
Źródła:
- CBOS – „Badanie opinii publicznej na temat decyzji o posiadaniu dzieci w Polsce” (2022)
- Debra Umberson – Social Relationships and Health: A Flashpoint for Health Policy (2016)
- Kei Nomaguchi, Melissa Milkie – Stress and Well-being among Parents: The Role of Parenting Stress in Parent and Child Outcomes (2017)
- Meghan Daum – Selfish, Shallow, and Self-Absorbed (2014)
- Roma Kulinicz – Psychological Traits of Women Choosing Childlessness (2021)
- Scandinavian Institute of Family Studies – Research on Family and Childlessness (2019)
- Lori Cohen, Andrea Taylor – Childfree by Choice: Why More and More Women Are Choosing to Not Have Kids (2020)