Kobiety LGBTQ+ – lesbijki, osoby biseksualne, transpłciowe i niebinarne identyfikujące się jako kobiety – są częścią polskiego społeczeństwa. Pracują, korzystają z opieki zdrowotnej, płacą podatki, wychowują dzieci, uczestniczą w życiu publicznym. Jednak wciąż zbyt często są sprowadzane do „ideologii” – określenia, które dehumanizuje i odbiera podmiotowość. W rzeczywistości są to osoby z konkretnymi potrzebami i prawami, które – zgodnie z Konstytucją RP oraz Kartą Praw Podstawowych UE – powinny być równo traktowane.

Równość wobec prawa – rzeczywistość a praktyka 

Polskie prawo formalnie gwarantuje równość wobec prawa i zakaz dyskryminacji, jednak ochrona przed dyskryminacją ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową jest wciąż niewystarczająca. Raporty Rzecznika Praw Obywatelskich wskazują, że prawo do życia prywatnego i rodzinnego osób LGBT+ jest najsłabiej chronione w polskim systemie prawnym. Brakuje rozwiązań ustawowych dotyczących związków partnerskich, a ciężar ochrony praw przesunął się z ustawodawcy na sądy i urzędników, którzy muszą stosować istniejące przepisy w duchu równości. Sytuacja ta została skrytykowana przez m.in. Komitet Praw Człowieka ONZ oraz Parlament Europejski.

Język dyskryminacji i jego konsekwencje 

Język wykluczający, określenia typu „ideologia LGBT”, a także uchwały samorządów „przeciw ideologii LGBT” mają realne, negatywne skutki. Z jednej strony wzmacniają społeczne przyzwolenie na przemoc i hejt, z drugiej – prowadzą do konkretnych naruszeń praw człowieka. Wojewódzkie sądy administracyjne kilkukrotnie unieważniały takie uchwały, uznając je za niezgodne z prawem i pozbawione podstawy prawnej. Zmiana języka to pierwszy krok ku realnej zmianie społecznej – mówienie o osobach, a nie „ideologii”, przywraca podmiotowość i buduje przestrzeń szacunku.

Praca 

Według raportu „Bezpieczne przystanie” Kampanii Przeciw Homofobii, aż 42% osób LGBT+ w Polsce doświadcza dyskryminacji w miejscu pracy. Brak inkluzywności i równego traktowania skutkuje nie tylko zwolnieniami czy brakiem awansów, ale też odpływem talentów i obniżeniem produktywności całych zespołów. Dla kobiet LGBTQ+ oznacza to często konieczność ukrywania swojej tożsamości, przewlekły stres i mniejsze szanse rozwoju zawodowego.

Opieka zdrowotna 

Dyskryminacja dotyka także pacjentek. Osoby nieheteronormatywne spotykają się z niższym standardem opieki, homofobicznymi lub transfobicznymi uwagami czy outowaniem przez personel medyczny bez ich zgody. Brak zrozumienia specyfiki zdrowotnej osób LGBTQ+ prowadzi do odkładania wizyt lekarskich, pogorszenia stanu zdrowia i pogłębiania wykluczenia. Szczególnie trudna sytuacja dotyczy osób transpłciowych, dla których brak jest jednoznacznych procedur i refundacji leczenia hormonalnego, a wielu lekarzy nie posiada wystarczającego przygotowania do udzielania adekwatnej opieki.

Hejt i wykluczenie społeczne 

Raporty KPH i Lambdy pokazują, że w ostatnich latach w Polsce załamał się trend wzrostu akceptacji osób LGBTQ+. Agresywna retoryka polityczna i medialna, a także działania samorządów (np. uchwały „anty-LGBT”) przekładają się na wzrost hejtu, przemocy i depresji wśród młodych osób nieheteronormatywnych. W efekcie kobiety LGBTQ+ częściej doświadczają wykluczenia, zarówno w rodzinie, jak i w miejscu pracy czy szkole. Szczególnie narażone na wielowymiarowe wykluczenie są osoby należące jednocześnie do więcej niż jednej grupy mniejszościowej – np. migrantki, osoby z niepełnosprawnościami czy żyjące w ubóstwie.

Prawo i wsparcie – gdzie go szukać?

Pomimo trudnej sytuacji, istnieje coraz więcej organizacji oferujących wsparcie prawne i psychologiczne dla kobiet LGBTQ+. Kampania Przeciw Homofobii, Lambda Warszawa, Miłość Nie Wyklucza, Fundacja Trans-Fuzja, Grupa Stonewall czy Amnesty International prowadzą działania edukacyjne, oferują darmowe porady prawne i pomagają walczyć z dyskryminacją w sądzie.
Kobiety LGBTQ+ nie są „ideologią”. Są obywatelkami, pracowniczkami, pacjentkami – mają prawo do równego traktowania, szacunku i bezpieczeństwa. Język wykluczenia i dyskryminacja mają realne konsekwencje: prowadzą do zwolnień, wykluczenia z opieki zdrowotnej, hejtu i przemocy. Każde z nas może sprzeciwić się takim praktykom – reagując, wspierając organizacje i korzystając z przysługujących praw.

Źródła:
Rzecznik Praw Obywatelskich: Prawa osób LGBT w Polsce. Raporty RPO na sesji 16 III KPO


Prawo.pl: Uchwały anty-LGBT – reakcje sądów


Prawo.pl: Geje i lesbijki dyskryminowani w ochronie zdrowia


Kampania Przeciw Homofobii: Raport „Bezpieczne przystanie” (2022)


Miłość Nie Wyklucza: Prawo nie wyklucza


Lambda Warszawa: Raporty o sytuacji osób LGBT+


Fundacja Trans-Fuzja: Opieka zdrowotna i prawa osób transpłciowych


Amnesty International Polska: Prawa osób LGBTI


Parlament Europejski: Rezolucje w sprawie praw osób LGBT+ w UE (2021, 2023)


Komitet Praw Człowieka ONZ: Uwagi dot. Polski w zakresie ochrony praw mniejszości


WHO: Health topics: LGBT health


Akademia ESG: Jak wspierać osoby LGBT+ w miejscu pracy?


Polityka: Dramaty osób LGBT w Polsce. Nienawiść, wyrzucanie z domu, depresje


Vogue Polska: Tęczowe organizacje, które warto wspierać